«Όταν ο Νίκος Καζαντζάκης “συνάντησε” τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».

«Όταν ο Νίκος Καζαντζάκης   “συνάντησε” 

τον Αλέξανδρο  Παπαδιαμάντη».

Αγαπώ τους ηττημένους. Γιατί οι ηττημένοι είναι οι αληθινοί νικητές.
Κι όχι, τούτο δεν είναι αντίφαση. Γιατί μόνο οι ηττημένοι, μονάχα εκείνοι, γνωρίζουν καλά, πως η ουσία όλη βρίσκεται στον αγώνα κι όχι στο  αποτέλεσμα. 

Και, στ’ αλήθεια, μόνο εκείνοι που τολμούν να σταυρωθούν, μονάχα εκείνοι που αφήνονται εκούσια ν’ ανέβουν στο Σταυρό, θα γνωρίσουν 
και Ανάσταση. 

Γιατί ο άνθρωπος που αγωνίζεται – ακόμη κι αν χάσει – είναι ήδη νικητής. Κι ίσως να ξαφνιάζει τούτη η απρόσμενη συνάντηση των δύο κορυφαίων – μια συμβολική συνάντηση του κυρ Αλέξανδρου με το μεγάλο Κρητικό –, στο νοερό κόσμο του ιδεατού. Και τούτο, επειδή μας έμαθαν να τους βλέπουμε «αλλιώς».

«Άγιος των γραμμάτων» ο ένας, «μέγας αιρετικός» ο άλλος. 

Κι όμως. Κι οι δυο υπήρξαν και υπάρχουν πάντα, τόσο όμοια αδελφωμένοι, μέσα στην ιδιαιτερότητά τους. 

Ο κυρ Αλέξανδρος είναι εικόνα βυζαντινή, ξεχασμένη σε θερινό ξωκλήσι ή σε κάποιο απόμερο εκκλησάκι στη στροφή του δρόμου, για να θυμίζει εκείνους που έφυγαν τόσο άδικα κι απρόσμενα... Το μεγαλείο και η μεγαλοσύνη του, είναι πως γιγαντώνει τα μικρά και κάνει τα ελάχιστα, μεγάλα. 

Ο Καζαντζάκης, από την άλλη, ο φλεγόμενος Κρητικός, μηδενίζει τα πάντα για να ξεκινήσει με ανυπέρβλητο ηρωισμό και πάλι από την αρχή. 

Ένα ταξίδι, λοιπόν, στην ανυπότακτη σκέψη του μεγάλου Κρητικού, μα και του μεγάλου Σκιαθίτη, που επέλεξε εκούσια να ζήσει ως ελάχιστος. 

Ο Καζαντζάκης κραυγάζει για Θεό, παλεύει για Θεό, 
ενώ ο κυρ Αλέξανδρος του ψιθυρίζει ερωτικά, καθώς η δική του 
η κραυγή, είναι καλά κρυμμένη μέσα στη σιωπή. 

Ένα ταξίδι στην Κρήτη, ένα ταξίδι στη Σκιάθο, ένα ταξίδι στην Ελλάδα και στην οικουμένη, μα πάντα με τον ίδιο προορισμό, την πολυπόθητη Ιθάκη. Γιατί και στους δύο αυτούς «ηττημένους νικητές» υπάρχει και κυριαρχεί πάντα το ταξίδι. Αυτό είναι το ποθητό ζητούμενο. 
Η Ιθάκη που δίνει την όλη ομορφιά. 

α) Οι σημαντικότεροι σταθμοί 

στη ζωή και το έργο 

των δύο συγγραφέων

 

Ένα ταξίδι, λοιπόν, στη μικρή και συνάμα μεγάλη τους ζωή, στη ζωή

που δεν μπορεί να χωρέσει μέσα σε τούτες τις λίγες σελίδες. 

Ασκητές του πνεύματος, εκουσίως περιθωριακοί, κυνηγημένοι και συνάμα

τιμημένοι από τους ανθρώπους, αλλά συνειδητά απόμακροι από κάθε

τιμή, με ιδιαίτερη σκέψη και έντονη, αιματηρή αναζήτηση του Θεού, με

αγάπη και νοσταλγία για την ιδιαίτερη πατρίδα, οικουμενικοί πολίτες του

αύριο, αναγνωρίστηκαν και οι δύο κυρίως μετά το θάνατό τους.

Λεξιπλάστες και εικονοπλάστες μιας νοερής πραγματικότητας, επειδή

απλώς δεν άντεχαν την αισθητή, επαναστάτες με αιτία, μαγεμένοι από 

τη μεταφυσική του φωτός, βαθύτατοι γνώστες της ανθρώπινης

ψυχοσύνθεσης. 

Πάντα μαινόμενοι κατά του ευδαιμονισμού και του καταναλωτισμού και κυρίως κατά της υποκρισίας και του ηθικισμού τηςεποχής τους, αλλά και κάθε εποχής. 

Η μεταφυσική τους αγωνία και αναζήτηση παντού και πάντα κυρίαρχη, όντας άθρησκοι και αντιθρησκευτικά θρησκευόμενοι, μέσα στα κλειστά περιθώρια του καιρού τους. 

Οικουμενικοί στη σκέψη, αλλά ταυτοχρόνως φορείς της Ελλάδας, 

της ωραίας Ελλάδας, την οποία κουβαλούν πάντα μέσα τους.

Πάντα διαχρονικοί, με μια διεισδυτική σκέψη και ματιά, συνοδευόμενοι

από διάφορους μύθους, εντέχνως καλλιεργημένους γύρω από το

πρόσωπό τους. 

Και σίγουρα το μόνο που δεν ήθελαν οι ίδιοι, ήταν τα «προσωνύμια» που κάποιοι τους όρισαν, για να περιχαρακώσουν και να δικαιολογήσουν τη δική τους ανεπάρκεια. Γιατί οι ίδιοι υπήρξαν μοναχικοί, ωραίοι, ανένταχτοι. 

Τούτοι είναι, λοιπόν, οι δυο συγγραφείς.

Πάντα ανυπότακτοι, νοσταλγοί του ονείρου, λεύτεροι... 

Ένα μεγάλο ευχαριστώ στο δάσκαλό μου κ. Χρυσόστομο Σταμούλη, που μου έμαθε να διακρίνω την ιδιαιτερότητα μέσα στην ετερότητα και να παραμένω πάντοτε λεύτερη, θα ήταν το ελάχιστο που θα μπορούσα να εκφράσω μέσα σε τούτες τις γραμμές.

Αντί προλόγου...

Στον κ. Κωνσταντίνο Ζορμπά

που «μ’ ἔμαθε ν’ ἀγαπῶ τὴ ζωὴ καὶ νὰ μὴ φοβοῦμαι τὸ θάνατο».

Mαρία Χατζηαποστόλου

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Θεολογική Σχολή-Τμήμα Θεολογίας

Τομέας Δογματικής Θεολογίας

«Θεός, κόσμος, άνθρωπος. Σπουδή στα κείμενα

του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Νίκου Καζαντζάκη».

Υπεύθυνος Καθηγητής κ. Χρυσόστομος Α. Σταμούλης

Mαρία Χατζηαποστόλου

Υποψήφια Διδάκτωρ Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.

Θεσσαλονίκη 2016

Συνεχίζεται...